10. นทีโสตสุตฺตํ

[109] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขเว, ปุริโส นทิยา โสเตน โอวุยฺเหยฺย ปิยรูปสาตรูเปนฯ ตเมนํ จกฺขุมา ปุริโส ตีเร ฐิโต ทิสฺวา เอวํ วเทยฺย – ‘กิญฺจาปิ โข ตฺวํ, อมฺโภ ปุริส, นทิยา โสเตน โอวุยฺหสิ ปิยรูปสาตรูเปน, อตฺถิ เจตฺถ เหฏฺฐา รหโท สอูมิ สาวฏฺโฏ สคโห สรกฺขโส ยํ ตฺวํ, อมฺโภ ปุริส, รหทํ ปาปุณิตฺวา มรณํ วา นิคจฺฉสิ มรณมตฺตํ วา ทุกฺข’นฺติฯ อถ โข โส, ภิกฺขเว, ปุริโส ตสฺส ปุริสสฺส สทฺทํ สุตฺวา หตฺเถหิ จ ปาเทหิ จ ปฏิโสตํ วายเมยฺยฯ

‘‘อุปมา โข เม อยํ, ภิกฺขเว, กตา อตฺถสฺส วิญฺญาปนายฯ อยํ เจตฺถ [อยํ เจเวตฺถ (สฺยา.)] อตฺโถ – ‘นทิยา โสโต’ติ โข, ภิกฺขเว, ตณฺหาเยตํ อธิวจนํฯ

‘‘‘ปิยรูปํ สาตรูป’นฺติ โข, ภิกฺขเว, ฉนฺเนตํ อชฺฌตฺติกานํ อายตนานํ อธิวจนํฯ

‘‘‘เหฏฺฐา รหโท’ติ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ อธิวจนํ;

‘‘‘อูมิภย’นฺติ โข [สญีมีติ โข (พหูสุ)], ภิกฺขเว, โกธุปายาสสฺเสตํ อธิวจนํ;

‘‘‘อาวฏฺฏ’นฺติ โข [สาวฏฺโฏติ โข (พหูสุ)], ภิกฺขเว, ปญฺจนฺเนตํ กามคุณานํ อธิวจนํ;

‘‘‘คหรกฺขโส’ติ โข [สคโห สรกฺขโสติ โข (พหูสุ)], ภิกฺขเว, มาตุคามสฺเสตํ อธิวจนํ;

‘‘‘ปฏิโสโต’ติ โข, ภิกฺขเว, เนกฺขมฺมสฺเสตํ อธิวจนํ;

‘‘‘หตฺเถหิ จ ปาเทหิ จ วายาโม’ติ โข, ภิกฺขเว, วีริยารมฺภสฺเสตํ อธิวจนํ;

‘‘‘จกฺขุมา ปุริโส ตีเร ฐิโตติ โข, ภิกฺขเว, ตถาคตสฺเสตํ อธิวจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสา’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –

‘‘สหาปิ ทุกฺเขน ชเหยฺย กาเม, โยคกฺเขมํ อายติํ ปตฺถยาโน;

สมฺมปฺปชาโน สุวิมุตฺตจิตฺโต, วิมุตฺติยา ผสฺสเย ตตฺถ ตตฺถ;

ส เวทคู วูสิตพฺรหฺมจริโย, โลกนฺตคู ปารคโตติ วุจฺจตี’’ติฯ

อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทสมํฯ

11. จรสุตฺตํ

[110] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –

‘‘จรโต เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อุปฺปชฺชติ กามวิตกฺโก วา พฺยาปาทวิตกฺโก วา วิหิํสาวิตกฺโก วาฯ ตญฺเจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อธิวาเสติ นปฺปชหติ น วิโนเทติ น พฺยนฺตีกโรติ [พฺยนฺติกโรติ (สี. ปี.), พฺยนฺตํ กโรติ (ก.)] อนภาวํ คเมติฯ จรมฺปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํภูโต อนาตาปี อโนตฺตาปี [อโนตฺตปฺปี (สพฺพตฺถ) ทุกนิปาเต, องฺคุตฺตเร 1.4.11 ปสฺสิตพฺพํ] สตตํ สมิตํ กุสีโต หีนวีริโยติ วุจฺจติฯ

‘‘ฐิตสฺส เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อุปฺปชฺชติ กามวิตกฺโก วา พฺยาปาทวิตกฺโก วา วิหิํสาวิตกฺโก วาฯ ตญฺเจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อธิวาเสติ นปฺปชหติ น วิโนเทติ น พฺยนฺตีกโรติ น อนภาวํ คเมติฯ ฐิโตปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํภูโต อนาตาปี อโนตฺตาปี สตตํ สมิตํ กุสีโต หีนวีริโยติ วุจฺจติฯ

‘‘นิสินฺนสฺส เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อุปฺปชฺชติ กามวิตกฺโก วา พฺยาปาทวิตกฺโก วา วิหิํสาวิตกฺโก วาฯ ตญฺเจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อธิวาเสติ นปฺปชหติ น วิโนเทติ น พฺยนฺตีกโรติ น อนภาวํ คเมติฯ นิสินฺโนปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํภูโต อนาตาปี อโนตฺตาปี สตตํ สมิตํ กุสีโต หีนวีริโยติ วุจฺจติฯ

‘‘สยานสฺส เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน ชาครสฺส อุปฺปชฺชติ กามวิตกฺโก วา พฺยาปาทวิตกฺโก วา วิหิํสาวิตกฺโก วาฯ